Umowa zlecenie – choroba, emerytura, ciąża

Umowa zlecenie – co to jest?

Umowa zlecenia to umowa cywilnoprawna tworząca zobowiązanie po stronie przyjmującego zlecenie (zleceniobiorcy) do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy). Regulowana jest w art. 734 – 751 Kodeksu cywilnego, nie stosuje się więc do niej przepisów z zakresu prawa pracy. Dzięki temu umowa zlecenia pozwala na ukształtowanie naszego zobowiązania w sposób bardziej elastyczny niż umowa o pracę. Oznacza to też jednak, że nie przysługują nam niektóre mechanizmy ochronne występujące przy stosunku pracy.

Umowę zlecenia skutecznie zawrzeć możemy w dowolnej formie, również więc w formie dokumentowej. Możemy dokonać umówionej czynności odpłatnie lub nieodpłatnie, sami decydujemy o czasie pracy (lecz nie terminie wykonania) i  mamy większą swobodę w wykonywaniu zleconej nam czynności. Należy jednak pamiętać, że musimy ją wykonywać przy zachowaniu należytej staranności, choć w przeciwieństwie do umowy o dzieło nie jesteśmy rozliczani co do samego rezultatu.

Umowa zlecenie, a choroba i zwolnienie lekarskie

Jeżeli jesteśmy zatrudnieni w oparciu o umowę zlecenie, ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, sami więc decydujemy, czy będziemy nim objęci. Jeżeli się na nie zdecydujemy, odprowadzane będzie na nie 2,45% naszego wynagrodzenia brutto. Z kolei składka na ubezpieczenie zdrowotne jest zawsze odprowadzana z naszego wynagrodzenia za umowę zlecenie, dzięki temu możemy więc korzystać z opieki zdrowotnej finansowanej z NFZ.

Ubezpieczenie chorobowe może nam zostać przyznane po złożeniu przez nas pisemnego wniosku do zleceniodawcy, który zarejestruje go w ZUS. Nie wystarcza nasze dorozumiane oświadczenie woli – musi być ono wyrażone w sposób wyraźny i jednoznaczny przy zachowaniu formy pisemnej (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 maja 2016 r. III AUa 49/16).

Do otrzymania zasiłku chorobowego konieczne jest stwierdzenie przez lekarza, po uprzednim zbadaniu, naszej niezdolności do pracy. Wówczas wystawia on zwolnienie w formie elektronicznej i przesyła je do zleceniodawcy. Jeżeli wystawia zwolnienie w formie papierowej, musimy dostarczyć je zleceniodawcy w ciągu tygodnia. O naszej niedyspozycyjności musimy poinformować zleceniodawcę w ciągu 2 dni. Po uzyskaniu zwolnienia lekarskiego mamy prawo do pobierania zasiłku chorobowego. Prawo to nabywamy jednak dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego opłacania ubezpieczenia chorobowego.

Jak obliczyć podstawę zasiłku?

Jak wskazuje art. 36 pkt 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, podstawę kwoty zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód w okresie ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym osoba stała się niezdolna do pracy. W rozumieniu tego przepisu „przychód” to podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zleceniobiorcy po odliczeniu 13,71% stanowiącej składkę na ubezpieczenie chorobowe. Przy obliczaniu przeciętnego przychodu wlicza się premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia.

W przypadku gdy niezdolność do pracy wystąpiła przed upływem pełnego miesiąca, podstawę stanowi określony w umowie zlecenia przychód za ten miesiąc lub gdy kwota nie została określona w umowie zlecenia, kwota przeciętnego miesięcznego przychodu innych ubezpieczonych, z którymi zleceniodawca zawarł takie same lub podobne umowy.

Jaki otrzymam zasiłek?

Podstawową kwotą zasiłku chorobowego jest 80% podstawy zasiłku. Za okres pobytu w szpitalu kwota zasiłku to 70% podstawy zasiłku. Wyjątkowo za okres pobytu szpitalu pobierają 80% osoby, które:

• Ukończyły 50 rok życia,
• Jest to okres od 15 do 33 dnia liczonych od wystąpienia niezdolności do pracy.

100% kwoty zasiłku pobieramy w przypadku, gdy niezdolność do pracy:

• Przypada w okresie ciąży,
• Powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim koniecznych dla dawców komórek, tkanek i narządów,
• Powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Wskazaną kwotę zasiłku chorobowego pobieramy za każdy dzień niezdolności do pracy, również za dni wolne od pracy. Możemy ją pobierać najdłużej 182 dni. Wyjątkowo, gdy niezdolność do pracy występuje w okresie ciąży, 270 dni.

Umowa zlecenie a ciąża i urlop macierzyński

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Jeżeli z dochodu z umowy zlecenia opłacamy wskazane wyżej ubezpieczenie chorobowe, po urodzeniu dziecka przysługuje nam prawo do nabycia zasiłku macierzyńskiego. Reguluje to art. 29 pkt 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Kwota zasiłku macierzyńskiego dla ubezpieczonej wynosić będzie 100% wskazanej wyżej podstawy zasiłku. Przy urodzeniu jednego dziecka, zasiłek macierzyński wypłacany jest przez 20 tygodni na zasadach urlopu macierzyńskiego. Z kolei zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 60% podstawy zasiłku i otrzymujemy go przez 32 tygodni. Możemy również złożyć pisemny wniosek o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za łączny okres 52 tygodni obejmujący urlop na zasadach urlopu macierzyńskiego i urlop rodzicielski w wysokości 80% podstawy zasiłku.

Inaczej niż w przypadku choroby, nie ma znaczenia, od kiedy jesteśmy objęci ubezpieczeniem chorobowym, ważne by przystąpić do niego przed narodzinami dziecka. Warunkiem koniecznym dla uzyskania zasiłku macierzyńskiego jest bycie zatrudnionym na umowie zlecenia przynajmniej w dniu porodu.

Umowa zlecenie a wypowiedzenie umowy

Umowa zlecenia jest umową cywilnoprawną, nie odnoszą się więc do niej gwarancje z Kodeksu pracy. Kobietom w ciąży zatrudnionym na umowie zlecenia nie przysługuje ochrona stosunku pracy. Oznacza to, że zleceniodawca nie ma obowiązku automatycznie przedłużać umowy zlecenia przez okres ciąży zatrudnionej. Musimy więc wcześniej zadbać o przedłużenie umowy przynajmniej do dnia porodu, aby móc odbierać zasiłek macierzyński. Musimy też mieć na uwadze, że na podstawie art. 746 § 1 KC, zleceniodawca może umowę wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym bądź z zachowaniem terminu, jeżeli został on określony w umowie zlecenia.

Umowa zlecenie a emerytura

Do ustalenia wysokości emerytury uwzględnia się okres, w którym odprowadzane były składki na ubezpieczenie emerytalne.  Przy umowie zlecenia składki te opłacane są obowiązkowo, w wysokości   9,76% zarówno od zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy. Dlatego czas zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenia liczy się tak samo jak czas wynikający ze stosunku pracy. W związku z tym, podobnie jak w przypadku o umowę pracę, emerytura uzyskana na podstawie umowy zlecenia przysługuje:

• Kobietom w wieku co najmniej 60 lat po przepracowaniu przynajmniej 20 lat,
• Mężczyznom w wieku co najmniej 65 lat po przepracowaniu przynajmniej 25 lat.

Stanowi o tym art. 184 pkt 1 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przy obliczeniu wysokości emerytury pod uwagę brane będą: podstawa wymiaru składki, czyli dochód z umowy zlecenia oraz długość okresu zatrudnienia. Wlicza do niego również kwotę pobieranego zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego. Sposób obliczania wysokości emerytury określony jest w art. 15 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.